Dag na Bevrijdingsdag: Waarom vrijheid meer is dan een feest

De dag na Bevrijdingsdag voelt vaak anders. Waar op 5 mei nog vlaggen wapperden en muziek klonk in het hele land, is het op 6 mei stil. Alsof iedereen weer terugkeert naar de orde van de dag. Maar voor sommigen voelt die overgang niet als vanzelfsprekend. Niet iedereen kan de vlag uithangen zonder iets te voelen wringen van binnen.

Terwijl we onze vrijheid vieren, zijn er beelden die blijven hangen. Beelden van kinderen die in de schaduw van geweld opgroeien, ver weg van hier, maar tegelijk ook pijnlijk dichtbij in ons hoofd. Vrijheid vieren voelt dan niet als vanzelfsprekend, maar als iets dat je met gemengde gevoelens beleeft.

Wat betekent vrijheid echt?

Vrijheid is een woord dat vaak gebruikt wordt, soms zelfs té vaak. Maar wat betekent het echt?

Vrijheid betekent kunnen ademen zonder angst. Zelf mogen bepalen waar je heen gaat, wat je zegt, wie je bent. Het betekent leven zonder onderdrukking, zonder geweld, zonder vrees voor morgen. Voor ons in Nederland is dat de norm. Maar dat is niet voor iedereen op aarde de werkelijkheid.

Het besef daarvan maakt Bevrijdingsdag geen simpel feest. Het maakt het een dag van nadenken. Van stilstaan. En vooral: van zien. Zien wat wij hebben, en wat anderen misschien juist missen.

Het verleden herdenken

Op 4 mei staan we stil bij het verleden. We herdenken de miljoenen mensen die slachtoffer werden van oorlog, vervolging en genocide. De Tweede Wereldoorlog heeft diepe sporen nagelaten in Europa, en zeker ook in Nederland. De verhalen van toen zijn nog steeds van nu: de angst, de onderdrukking, het verzet, het verlies.

We herdenken omdat we willen voorkomen dat het nog eens gebeurt. Omdat we geloven dat door te herinneren, we kunnen leren. Vrijheid is niet vanzelfsprekend, dat weten we, juist vanwege dat verleden.

De littekens van Gaza

In de wereld van vandaag zijn er nieuwe littekens die blijven bloeden. Gaza is er één van. Wat daar gebeurt, is hartverscheurend. Sinds het uitbreken van het geweld in oktober 2023 zijn tienduizenden mensen omgekomen, waaronder veel kinderen. Niet alleen door bommen of kogels, maar ook door honger, ziekte, gebrek aan zorg.

Ziekenhuizen zijn gebombardeerd, huizen liggen in puin, hele families zijn verdwenen. Meer dan twee miljoen mensen leven daar op een strook land zonder bewegingsvrijheid, zonder zekerheid, zonder perspectief.

Het maakt iets los, ook hier. Want wie de beelden ziet, wie leest over de omstandigheden, kan niet onbewogen blijven.

De ongemakkelijke stilte

Op Bevrijdingsdag, terwijl er feest werd gevierd en toespraken werden gehouden over onze vrijheid, klonken er geen sirenes in Gaza, alleen het geluid van drones, inslagen, sirenes van ambulances. Het contrast is groot. Té groot om te negeren.

Dat kan wringen. Want hoe vier je vrijheid, terwijl je weet dat elders mensen geen water hebben? Hoe zing je over vrede, terwijl je denkt aan kinderen die nooit meer zullen spelen?

Soms voel je je op zo'n dag niet feestelijk. Niet omdat je ondankbaar bent, maar omdat je het gewicht van de wereld ook draagt. Omdat vrijheid, wanneer je het écht serieus neemt, je dwingt om ook te kijken naar wie het nog niet heeft.

Zonder oordeel, mét menselijkheid

Het conflict in Gaza is oud, pijnlijk en ingewikkeld. Er zijn gruweldaden gepleegd aan beide kanten. Er is zoveel leed, zoveel geschiedenis, zoveel onbegrip. Maar wie echt in vrijheid gelooft, kiest niet voor zwart-witdenken. Die kiest voor menselijkheid.

Menselijkheid betekent: ook durven voelen voor de ander. Zonder oordeel, zonder partij te kiezen. Gewoon omdat het mensen zijn. Kinderen, ouders, broers, zussen. Levens die net zoveel waard zijn als het onze.

Wat we wel kunnen doen

Het is verleidelijk om te denken dat we niets kunnen doen. Maar dat is niet waar. Zelfs kleine daden hebben waarde.

• We kunnen blijven praten over vrede, ook als het moeilijk is.
• We kunnen hulporganisaties steunen, hoe klein het bedrag ook is.
• We kunnen ons verdiepen in de verhalen achter het nieuws.
• We kunnen blijven kiezen voor verbinding, boven haat.

Vrijheid begint in je hart, maar leeft pas echt als je haar deelt.

Onze verantwoordelijkheid

De vrijheid die wij kennen, is bevochten door mensen die opstonden. Mensen die risico’s namen, die dachten aan een betere toekomst, ook voor mensen die ze nooit zouden kennen.

Wij leven nu in die toekomst. En dat brengt verantwoordelijkheid met zich mee.

We hoeven geen helden te zijn. We hoeven niet de wereld te redden. Maar we kunnen wel kiezen om niet weg te kijken. Om iets te zeggen. Om ons hart open te houden. Dat is ook vrijheid: mogen kiezen voor compassie.

Slot: De dag erna

Op 6 mei, één dag na het feest, voelt de wereld weer als gewoon. Maar vrijheid is nooit gewoon. Het is bijzonder. Het is kwetsbaar. En het is iets waar we zuinig op moeten zijn, voor onszelf, en voor anderen.

Soms viert je hart geen feest. Soms denkt het aan mensen die in schuilkelders slapen. Aan moeders die hun kinderen niet kunnen beschermen. Aan jongeren die hun dromen verloren zijn. Dat is geen zwakte. Dat is een teken van hoe diep vrijheid bij je zit.

Want echte vrijheid is niet alleen vieren dat jij het hebt. Het is ook voelen wanneer een ander het mist.