3,5 miljard voor Oekraïne: eerst ruzie, nu 'goed gesprek' – hoe geloofwaardig is dat?

De recente aankondiging van premier Dick Schoof om 3,5 miljard euro vrij te maken voor Oekraïne heeft geleid tot stevige discussies binnen het kabinet. Dit bedrag, bedoeld voor militaire en humanitaire steun, is een voortzetting van de Nederlandse betrokkenheid bij de verdediging van Oekraïne tegen de Russische agressie. Hoewel deze steun cruciaal is voor de stabiliteit van Europa, roept de manier waarop dit besluit tot stand is gekomen en de reacties vanuit rechtse hoek de nodige vragen op.

Verrassing binnen het kabinet

Tijdens een Kamerdebat over de oorlog in Oekraïne kondigde premier Schoof aan dat het kabinet voor 2026 opnieuw 3,5 miljard euro reserveert voor steun aan Oekraïne, in lijn met voorgaande jaren. Deze mededeling kwam echter als een verrassing voor enkele kabinetsleden, waaronder vicepremier en zorgminister Fleur Agema (PVV) en woonminister Mona Keijzer (BBB). Agema gaf aan dat deze toezegging "uit de hoge hoed" kwam en dat ze een "stevig gesprek" wilde voeren over hoe dit besluit tot stand was gekomen.

Dit roept de vraag op: hoe kan het dat een kabinet met zulke grote beslissingen niet eerst intern tot overeenstemming komt? De steun aan Oekraïne is geen nieuw beleid; het is een voortzetting van een bestaand engagement. Toch lijken sommige rechtse partijen zich pas te realiseren dat deze steun doorgaat op het moment dat de premier het publiekelijk aankondigt. Dat kan betekenen dat er sprake is van een communicatieprobleem binnen het kabinet, maar het kan ook een bewuste politieke strategie zijn om achteraf kritiek te kunnen uiten.

Kritiek vanuit rechtse hoek: Waar ligt de prioriteit?

De irritatie en verrassing binnen het kabinet kwamen voornamelijk vanuit de rechtse partijen PVV en BBB. PVV-leider Geert Wilders uitte zijn ongenoegen over de miljardensteun aan Oekraïne en stelde dat hij niet zonder meer kon instemmen met dit bedrag, tenzij er ook substantieel extra geld zou worden vrijgemaakt voor lastenverlichting voor Nederlanders. BBB sloot zich daarbij aan en stelde dat er onvoldoende overleg was geweest over de financiering van dit bedrag.

Deze houding is opvallend. Nederland heeft zich jarenlang gecommitteerd aan steun voor Oekraïne. Dit is niet alleen een kwestie van internationale solidariteit, maar ook van strategisch belang. Een Russische overwinning zou niet alleen een ramp zijn voor Oekraïne, maar ook een bedreiging vormen voor de stabiliteit van heel Europa. De Baltische staten en Polen vrezen dat zij de volgende doelwitten zijn, en NAVO-bondgenoten waarschuwen al langer voor de risico’s van onvoldoende steun. Toch lijken Wilders en zijn medestanders meer bezig te zijn met politieke spelletjes dan met de geopolitieke realiteit.

Bovendien is de vergelijking met lastenverlichting een valse tegenstelling. Alsof het één het ander uitsluit. Nederland heeft een begroting waarin op meerdere terreinen geïnvesteerd wordt. Het kabinet moet keuzes maken, maar dat betekent niet dat steun aan Oekraïne per definitie ten koste gaat van binnenlandse maatregelen. Het is een politiek trucje om de zorgen van burgers over koopkracht te misbruiken voor een isolationistische agenda.

Interne communicatie en besluitvorming: een rommelig proces

Naast de politieke discussie over de steun zelf, is er ook de vraag hoe het besluit tot stand is gekomen. Het feit dat niet alle ministers op de hoogte waren van deze toezegging, wijst op een probleem in de interne communicatie. Volgens premier Schoof was snelheid geboden en moest Nederland “snel schakelen”, maar dat roept de vraag op of er binnen het kabinet wel sprake is van een eenduidige strategie.

Dit soort gebrekkige communicatie kan op termijn problematisch worden. Een kabinet moet als eenheid opereren, zeker als het gaat om internationale aangelegenheden. Interne onenigheid over zulke belangrijke kwesties kan de geloofwaardigheid van Nederland op het wereldtoneel ondermijnen. Als ministers niet eens onderling op één lijn zitten, hoe kunnen ze dan een krachtig signaal afgeven naar bondgenoten?

Dit is niet de eerste keer dat interne verdeeldheid zichtbaar wordt in dit kabinet. Sinds de start van deze regeringsperiode zijn er al meerdere voorbeelden geweest van ministers die elkaar publiekelijk tegenspreken of zich verrast tonen door beslissingen. Dit doet afbreuk aan de stabiliteit en effectiviteit van de regering.

Steun aan Oekraïne is geen vrijblijvende keuze

Het kabinet heeft uiteindelijk bevestigd dat de steun aan Oekraïne doorgaat, ondanks de interne kritiek. En dat is terecht. Oekraïne is in een existentiële strijd verwikkeld, en de steun van Europa is essentieel om te voorkomen dat Rusland zijn imperialistische ambities verder uitbreidt. De gevolgen van een Russische overwinning zouden desastreus zijn, niet alleen voor Oekraïne maar ook voor de rest van Europa.

Nederland heeft als welvarend land de verantwoordelijkheid om bij te dragen aan de verdediging van democratische waarden. Dit is geen vrijblijvende kwestie, maar een fundamenteel belang. Het is verontrustend dat sommige rechtse partijen dit niet inzien en liever politiek scoren met populistische praatjes dan verantwoordelijkheid nemen voor de geopolitieke realiteit.

Conclusie

De toezegging van 3,5 miljard euro aan Oekraïne onderstreept de voortdurende steun van Nederland aan een land dat vecht voor zijn vrijheid en democratie. Dat sommige rechtse partijen deze steun in twijfel trekken en hun eigen politieke agenda vooropstellen, is zorgwekkend. De focus op binnenlandse populariteit gaat ten koste van lange termijnvisie en internationale solidariteit.

Daarnaast legt deze situatie opnieuw bloot hoe rommelig de interne communicatie binnen het kabinet is. Grote besluiten zoals deze moeten met meer overleg en transparantie tot stand komen, zodat het kabinet als eenheid kan optreden. Nederland moet niet alleen financieel, maar ook politiek en strategisch sterk staan in de steun aan Oekraïne. En daar hoort geen intern gekibbel of halfslachtige politieke spelletjes bij.